Hazır Daron Acemoğlu Konuşulurken,İyice Bir Düşünsek?Silkelensek Nasıl Olur?

Ülkemizde artık yeni bir siyasi dönem başlıyor.Alıştığımız üzere artık bakanlar,Meclis çatısı altından çıkmayacak.Cumhur’un Başkanı olarak seçilen ve geniş yetkilere sahip olan “Başkan”, Bakanları dışardan atayacak ve eğer herhangi bir milletvekili, Bakanlık ile görevlendirilecekse, milletvekilliğinden istifa ederek, Bakanlık görevini icra edecektir.

Yeni dönemin ilk seçimini büyük bir zaferle kazanan Recep Tayyip Erdoğan, kabine çalışmalarını hayli yoğun bir şekilde sürdürmekte iken, bir gazeteci tarafından yazılan, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın,Ekonominin direksiyonunu Daron Acemoğlu’na bırakacağı yönündeki bir yazı gündemde hayli geniş bir yer buldu.

Peki kimdi bu Daron Acemoğlu ve neden bu kadar ilgi görmüştü ?

Daron Acemoğlu, 1984 Galatasaray lisesi mezunu ve uluslararası kamuoyunda yakından tanınan ve fikirleri, makaleleri çok dikkatle takip edilen bir isim.Dünyanın en iyi ekonomistlerinden biri olduğu söyleniyor. MIT’nin en çok kazanan hocası olduğu iddiası da vardır. The Economic Journal’da yayınlanan bir çalışması “1996 Yılının En İyi Makalesi” ödülünü aldı. Eski Devlet Bakanı İsmail Özdağlar’ın kızı olan Asuman Özdağlar ile evli. Ayrıca ABD Bilimler Akademisi üyesi ve Ekonomi alanında Nobel’e en yakın Türk olarak bilinir. 2013 yılında “Ulusların Düşüşü” adlı kitabıyla dönemin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’den ödül almıştır.

Ulusların Düşüşü adlı kitabında, fikirlerini tanıma fırsatı bulduğum Daron Acemoğlu, ülkelerin zenginlik ve yoksulluk nedenlerini karşılaştırmalı olarak incelemiş ve doğrusunu söylemek gerekirse sonuçlar aslında hiç de şaşırtıcı olmamıştır. Çok başarılı olan bu kitapdaki ilk örnekten bahsetmek istiyorum. Aynı kültür, aynı iklim şartları ve farklı iki devletin sınırındaki şehirler. Nogales Arizona ve Nogales Sonora.  Biri Amerika Birleşik Devletleri’ne bağlı, diğeri Meksika’ya. Fakat bu şehirler arasındaki fark uçurum seviyesindedir. Arizona, Abd’nin gelişmiş demokrasisi ve özgürlüğü içerisinde tüm nimetlerden yararlanan ve bu sayede toplumsal, ekonomik, teknolojik gelişmelerle uyum içinde gelişen bir şehir olmasına karşın, Sonora bunun tam tersi özelliklere sahiptir.Bunun tarihsel geçmişini inceleyen ve sonuçlarını günümüze yansıtan Acemoğlu, ABD’nin yaşadığı kurumlaşma çalışmalarının, bugünkü gelişmişlik düzeyine doğrudan etki ettiğini ve bugünün tesadüfü süper gücü olmadığını, demokratik kurumlar ve kurumlara yön veren siyasetin kurumsallaşmasını merkeze oturtmuştur. ( Ayrıca kitap okunduğunda başka birçok etmenin de söz konusu olduğunu görecek ve genel kültür açısından çok fayda bulacaksınız.)

Gelelim ülkemize; ekonominin direksiyonuna oturma görevi iddiasının doğru olduğunu kabul edersek ve Daron Acemoğlu’nun da bu görevi kabul edeceğini düşünürsek,sevgili Daron Acemoğlu’nun en zorlanacağı konunun ne olacağını bulmak çok zor olmasa gerek.Maalesef ülkemizde halen sağlayamadığımız kurumsallaşma ve liyakat sistemi tıkanıklık açısından en büyük zaafımızdır.Bunu aşmak hem kolay hem de zordur.

Kolaydır;

Çünkü dünyanın en zeki ve pratik insanları ülkemizde yaşamakta ve doğru eğitim ve doğru yönlendirme ile bu kişiler (liyakat sahibi kişiler) bağımsız ve şeffaf olması gereken kurumlarda, doğru yönetim ve düzgün sonuçlar sağlayacaktır.

Zordur;

Çünkü, artık gelenek haline gelen ve siyasetin de maalesef doğası haline gelmiş adam kayırmacılık gibi özellikleri terk etmek çok basit olmayacaktır. Siyasetin kurumların (özellikle ekonomi) üzerindeki baskısı kolay kolay hafiflemeyecektir.

Yani kısacası, Daron demişken sadece isimden bahsetmemeliyiz. Yeni  siyaset kültüründen de bahsetmek zamanı gelmiştir. Bu yeni anlayış sadece siyaseti değil,topluma dair,insana dair her alanı kapsamalı,hepsi için özel planlar,stratejiler yapmalı ,aksaklıkları gidermeli ve Dünya’nın en zengin coğrafyası olan Anadolu’da yaşayan insanlara artık hakettiği yaşam biçimini sunmalıdır. Bu ülke çok Daron’lar yetiştirecektir. Buna inancımız tamdır. Ama kurumlarda Daronlaşmalıdır. Mesele bu’dur. Yeni Siyaset İnsanları bunu yapmalıdır.

Onur Sanci